ÇOCUKLAR VE YEMEK YEME PROBLEMLERİ

ÇOCUKLAR VE YEMEK YEME PROBLEMLERİ

Çocuk ve yemek kavramı bazen yan yana geldiğinde ebeveynleri için zorlayıcı iki kavram
olabilmektedir. Bazen ebeveynler çocukların asla yemek yemek istemediklerini yemek yerken çok
zorlandıklarını, çok fazla yemek seçtiklerini ve buna benzer bir sürü sorun yaşadıklarını dile
getirmektedir.
Peki çocuklar için yemek yemek ne demektir?
Yemek yemek aslında bebek dünyaya ilk geldiğinde dünya ve anne ile temas kurmasını sağlayan,
sıcaklık hissettiği, anne ile yakınlık ve bağ kurmanın bir yolu iken büyüdükçe bu değişmekte ve kendi
sınırlarını fark etme ve ihtiyaçlarının farkına varma biçimine dönüşür.
Yemek yemek her yaşımızda yaşamsal bir faaliyettir ve bu ihtiyacımız duygusal süreçlerimiz ile
yakından ilgilidir. Parmak izlerimizin bireysel olması gibi yeme alışkanlığımız da çoğu kez bu kadar
bireysel olmaktadır.
Çocuklar ise kendi kendine beslenmeye başlayabildikleri andan itibaren iştahsızlık, az ve yavaş yemek
yeme, yemek seçme, önceden yediği ve sevdiği birçok şeyi yememe gibi davranışlar gösterebilirler.
Burada bu davranışların değişmesinde birçok neden bulunmaktadır. Bunlardan bazıları çocuk yavaş
büyüdüğü için az yemek yeme veya anne, babanın davranışları olabilir. Çocuk daha çok ilgi görmek,
sevildiğini hissetmek için yavaş yemek yiyor veya yemek seçiyor olabilir. Yeni bir kardeş dünyaya
gelmiştir ve anne ona yemek yedirdiği için çocuk kardeş kıskançlığından dolayı kendi yemeğini yemek
istemiyor veya annenin de ona yedirmesini istediği için yavaş yiyor olabilir.
Çocuklarda yemek yeme problemleri ise çoğunlukla okul öncesi dönemlerde görülmeye
başlamaktadır. Çocuk anneden ve babadan ayrışmaya hazır olmadığında, duygusal olarak
zorlandığında bunu yemek yeme yoluyla da anlatmaya çalışıyor olabilir. Okulöncesinde başlayan bu
durum çoğunlukla ergenlik döneminin başlamasıyla kendiliğinden ortadan kalkar. Tabi ki bazı özel
durumlarda bu problemin ergenlik döneminde ve sonrasında da devam ettiği görülmektedir.
5-6 yaşlarında ki çocuklarda sık görülen yeme problemlerinden bir tanesi yemeği reddetmek ve kısıtlı
yemek yemedir. Yeme davranışındaki bu problemlerin çoğunlukla altında yatan neden çocuğun
duygularını sözel olarak ifade edememesi veya bunda zorlanması, yemeği ise kendini ifade etme
yöntemlerinden bir olarak seçmesi olabilir. Çocuk anne ve babasından ihtiyaç duyduğu ilgiyi ve sevgiyi
yeterince alamadığında da bu yolu seçerek ilgi ve sevgi görmek istiyor olabilir.
Çocuk anne ve babasının ilgisini üzerinde çekmek istediği için yemek istemeyebilir veya yavaş yemek
yiyebilir. Böyle bir durumda anne ve babanın ilgisini çektiğini gören çocuk yavaş yemeye, yemek
yememeye devam edebilir. Böylelikle çocuğun yeme alışkanlığı pekişmiş olur.
Yemek konusunda ebeveynlerin sabırlı olması, baskı yapmaması çok önemlidir. Bunun yanı sıra anne
ve babanın bu konuda çok fazla gevşek olmaması da oldukça önemlidir. Çocuğa bu konuda sınır
konulması yemek saatlerinin belirlenmesi ve bir takım kuralların konulması gerekmektedir. Yemek
tutumu değişen çocuğun içinde bulunduğu durumun da değerlendirilmesi önemlidir. Çocuğun
rutininde bir değişim yaşandıysa, hastalıklar ve yeni yaşam olayları meydana geldiyse bu durumlar
çocuğun iştah ve yeme alışkanlıklarında değişime neden olabilir. Tüm yaşanan değişimlerde çocuğun
rutininin korunması oldukça önemlidir.

Kısaca çocukların yemek yeme problemi yaşamasının sebeplerine bakacak olursak;
1- Aileyi kontrol etme isteği
2- İlgiyi üzerine çekme isteği

3- Kendi varlığını kanıtlama gereksinimi
4- İsteklerinin yerine getirilme arzusu
5- Kontrolcü ebeveynlere sınır koma ihtiyacı
6- Herhangi bir sebepten kaynaklanan kaygı, stres ve üzüntü ile baş etme yöntemi olarak
kullanma şeklinde sıralanabilir.
Böyle bir durumda odağı yemekten çekip duygu ve düşüncelere yöneltmeniz oldukça önemli ve
gereklidir.
Çocuklarda Yeme Problemi Yaratan Davranışlar
 Ailenin çocuktan yüksek beklentilerinin çocuk üzerinde yarattığı baskı,
 Ebeveynlerin fazla kontrolcü davranışları,
 Ailenin çocuğa karşı eleştirisel tutumları ve davranışları,
 Ebeveynlerin fazla korumacı veya fazla ilgisiz davranışları,
 Aile içi ilişkilerde duygulardan hiç bahsedilmemesi,
 Çocuğun stresli durumlarda baş etmede zorluk yaşaması,
 Hayat rutinlerinde değişimler (taşınma, okul değişimi veya aile bireylerinde sağlık
problemleri vb. durumlar) ve çocuğun yaşanan bu değişimlere adapte olmakta zorluk
yaşaması,
 Yoğun kaygı,
 Beden ile ilgili kaygılar,
 Mükemmeliyetçi bir yapının olması çocukta yeme problemlerine neden olabilir.

Yapılan bazı çalışmalarda çocukta yeme bozukluğunun gelişmesinde annenin ruhsal durumunun,
anne çocuk arasındaki iletişim ve etkileşimin, annenin yeme alışkanlıklarının önemli olduğunu ortaya
çıkarmıştır. Annenin ruhsal problemleri (kaygı, depresyon, gerginlik) bazen çocuğuna yansıyabilir.
Çocuğun yemek yemeye arşı olan isteksiz tutumu annenin bu ruhsal problemlerini daha çok
tetikleyebilir ve bu da durumun kısır bir döngüye girmesine neden olabilir.
Yemek yemek aynı zamanda kişinin beden sınırları ile de ilgili bir durumdur. Bebeklikten itibaren zorla
ve annenin kendi yemek yeme ve doyma hissine göre çocukta bu tür beden sınır ihlalleri yapabilir. Bu
durumda çocuğun öfkelenmesine, yemek yeme isteğinin olmamasına ve direnç göstermesine veya
ilerleyen yaş diliminde başka yeme bozukluğu davranışlarına zemin oluşturabilir.
Çocukların yemek yeme alışkanlıkları da diğer birçok davranış gibi anne babalarının davranışlarını
taklit ederek öğrendikleri bir davranıştır. Anne ve baba yemek seçmiyorsa, düzenli yemek yeme
alışkanlıkları varsa bu durum çocuğun da düzenli yemek yeme alışkanlığını kolaylaştıracaktır.
Çocukların her istekleri yapılarak ona yemek yedirmek uygun bir davranış değildir. Anne ve babalar
çocuğun aç kalmasını istemediği için çoğu zaman ‘’ Aman aç uyumasın’’ diyerek çocuğun her istediğini
yapıyor ve sağlıklı sınır koyamıyorlar. Bu durum çocuğun ruhsal ve fiziksel gelişimi açısından ciddi bir
problem oluşmasına zemin hazırlamaktadır.

EBEVEYNLERE ÖNERİLER
1. Okul öncesi çocuğa yemeği küçük porsiyonlarda sunmak gerekmektedir. Büyük porsiyonlar
onun gözünü korkutabilir, sıkılabilir veya daha az yemek istiyor olabilir. Yemeği bittiğinde
tekrar isteyip istemediğini sorabilirsiniz.

2. Çocukların ne kadar ve ne yiyeceklerine kendilerinin karar vermesi önemlidir. Burada ailenin
sınırları belirlemesi ve ona seçim yapma şansı vermesi gerekmektedir. (Örn: Bu akşam pilav
mı yemek istersin, makarna mı?)
3. Çocuğa sevdiği bir yemeğin sonrasında küçük bir porsiyonda yeni yemeğin verilmesi ve
burada ailenin çocuğu teşvik etmesi, teşvik edici davranışlarda bulunması önemlidir.
4. Çocuklar ile birlikte markete gitmek, onlara yiyecekleri tanıtmak, onlardan yemek önerisi
istemek gibi durumlar onların yemek konusundaki dirençlerinin kırılmasında önemlidir.
5. Ebeveyn olarak yemek hazırlarken hep beraber hazırlamak, çocuğun yardımcı olmasına izin
vermek ve onu da hazırlık aşamasında dahil etmek önemlidir.
6. Çocuğun yemek yerken uygun masa, sandalye ve tabaklarda yemek yemesi önemlidir.
7. Çocuk üstüne ve etrafında olumsuz bir tepki verilmemesi, bu konuda yapıcı olması ve sonraki
seferler dökmeden yiyebileceğine dair teşvik edilmesi önemlidir.
8. Çocuğun bazı besinleri ve yemekleri seçmesine, reddetmesine ve sevmemesine de izin
vermek önemlidir.
ÖNEMLİ NOT: Çocuk ekrana bakarken ona yemek yedirmeye çalışmayın. Çocuğunuz ekran
karşısında büyülenmiş bir şekildeyken, ağzını açma-kapama-çiğneme-yutma gibi otomatik
davranışları bilinçli bir şekilde yapmaz. Bu sırada çocuğa verilen yiyecekler sadece midesini
doldurmuş olursunuz.

                                UZMAN PSİKOLOG
                                ŞULE DOYAROĞLU

Kaynakça
Gönenir Erbay, L., & Seçkin, Y. (2016). Yeme Bozuklukları. Güncel Gastroenteroloji, 473-477.
Kurt, E., & Örün, E. (2016). Yeme Bozukluğu Olan Çocuğa Yaklaşım. The Journal of Current Pediatrics,
129-135.

Np istanbul Beyin Hastanesi. (2018, Ekim 17). npistanbul.com: https://npistanbul.com/cocuklarda-
yeme-bozukluklari adresinden alındı

Teber, M. (2021, Ağustos 11). Çocuklarda Yeme Düzeni Nasıl Sağlanır.